QUỐC KHÁNH ĐỆ NHẤT CH

Đệ nhất VNCH có mấy ngày trọng đại lại khá là liền nhau. Ngày 18/10/1955, quốc trưởng Bảo Đại ra đạo dụ cách chức Thủ tướng Ngô Đình Diệm, nên ngày 23/10 cuộc trưng cầu dân ý phê truất Bảo Đại được tổ chức và ông Diệm trở thành quốc trưởng, Bảo Đại bị phế truất. Ngày 26/10/1955 là ngày công bố hiến pháp lâm thời và ông Diệm tuyên bố thành lập VNCH và trở thành ngày quốc khánh đệ nhất CH. Ngày 26/10/1956, hiến pháp chính thức của VNCH được thông qua. Ngày 1/11/1963 đệ nhất CH sụp đổ bởi cuộc đảo chính. Ngày 2/11, anh em TT Ngô Đình Diệm và cố vấn Ngô Đình Nhu bị sát hại trên chiếc xe M113 trên đường về Bộ Tổng tham mưu. 

Anh em bò đỏ và DLV vẫn hay đi tuyên truyền bố láo về chế độ Ngô Đình Diệm, thực ra họ cũng chả biết sự thật thế nào. Gần đây có nhiều tài liệu đã được giải mật ở trong nước cũng như hải ngoại, để hậu thế có cái nhìn khách quan hơn về chế độ cũ. Hôm nay mình bàn đến vấn đề dường như đã bị đóng đinh về nội dung, nhưng thực ra lại vẫn sai lệch, nhiều người chưa biết. Đó là việc ông Diệm "phế truất" vua Bảo Đại và việc Mỹ "dựng" Diệm làm bù nhìn, quá trình lên làm TT VNCH của ông Diệm được Mỹ "trải thảm đỏ".

Giai đoạn 1954 - 1955 là thời kỳ vô cùng đen tối đối với chính quyền non trẻ mà ông Diệm mới gây dựng, thù trong giặc ngoài, có thể ví gần giống như VNDCCH giai đoạn từ tháng 3 đến tháng 11 năm 1946. Ở miền Nam, ông Diệm bị các phe nhóm QG chống đối, đặc biệt là Tổng tham mưu trưởng là trung tướng Nguyễn Văn Hinh đe dọa đảo chính, chỉ chờ Bảo Đại và Pháp bật đèn xanh. Quân Pháp vẫn đóng ở miền Nam, cao ủy Pháp tất nhiên không ủng hộ Diệm. Xin lưu ý là HĐ Geneva chỉ là HĐ ngừng chiến, không có bất cứ điều khoản nào ấn định thời gian quân đội Liên hiệp Pháp buộc phải rời khỏi VN. Nên anh em bò đỏ cần hiểu chính xác là VM mới đuổi được Pháp ra khỏi miền Bắc mà thôi. Việc Pháp có phải rời khỏi VN hay không còn phụ thuộc chính quyền miền Nam hoặc chính quyền sau tổng tuyển cử.

Với hoàn cảnh bấp bênh như vậy, người Mỹ cũng chia 2 phe, 1 phe ủng hộ ông Diệm đại diện là bộ trưởng ngoại giao Dulles, nhưng đại sứ Mỹ ở SG là Heath và sau đó là Collins lại không ủng hộ. Chính đại sứ Mỹ còn muốn TT Mỹ đồng ý cho hỗ trợ đảo chính ông Diệm.

Trước đó, ngày 19-12-1954, đại diện 3 chính phủ Mỹ, Anh, Pháp họp tại Paris để bàn về tương lai CP QGVN. 3 bên muốn tìm người thay thế ông Diệm, vì họ cho là ông không có khả năng chính trị. Giải pháp được thủ tướng Pháp Mendes France đưa ra là quốc trưởng BĐ sẽ đặt ra 1 chức phó vương, thay mặt ông ở SG, tức là nằm dưới BĐ nhưng to hơn ông Diệm. 

Thủ tướng Anh Eden ủng hô lập tức vì giải pháp này gợi nhớ đến nền quân chủ lập hiến đứng đầu bởi 1 nữ hoàng. Ông Eden đề xuất HOÀNG HẬU NAM PHƯƠNG! Thủ tướng Pháp đồng ý và cho là bà Nam Phương đã có kinh nghiệm ngoại giao và là người gương mẫu. Khi Pháp quay lại miền Nam, chính bà đã gửi thư gửi thư cho bạn bè ở Á châu để tố cáo hành động xâm lược của người Pháp và xin chính phủ các nước tự do can thiệp để bảo vệ độc lập cho VN.

Nước Mỹ là nước DC ngay từ lập quốc nên không đồng ý với giải pháp trên, ngoại trưởng Dulles thấy giải pháp phó vương không ổn vì cho là làm phức tạp hóa vấn đề. Tướng Ely (tư lệnh QĐ LH Pháp ở VN) đề xuất thêm giải pháp là các ông Nguyễn Văn Tâm (đã từng là thủ tướng QG VN trước đó), ông Nguyễn Hữu Trí, và ông Phan Huy Quát (anh trai cựu Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử VN Phan Huy Lê - ông Quát sau này làm thủ tướng ở giai đoạn 1965 khi quân Mỹ bắt đầu đổ vào miền Nam). 

Pháp nhất quyết đòi thay ông Diệm, ông Dulles có vẻ dỗi nói là cần phải cân nhắc xem có tiếp tục đầu tư vào Nam VN hay không. Ông nhấn mạnh là ông Diệm được lưỡng viện QH Mỹ ủng hộ mà 2 viện quyết định về viện trợ.

Tháng 4/1955, tình hình miền Nam rất gay go cho ông Diệm khi mà chính phủ Mỹ cũng ủng hộ đại sứ Mỹ để đồng ý việc thay thế ông Diệm. Rất may là ông Diệm đã nắm bắt được thông tin bất lợi cho mình, có lẽ do trùm CIA Lansdale và anh em ông quyết định ra tay trước bằng cách nổ súng tấn công Bình Xuyên. TT Eisenhower và ngoại trưởng Dulles nhận được tin đó và giật mình quyết định hủy bỏ kế hoạch thay thế thủ tướng Diệm và buộc đại sứ Mỹ Collins phải ĐỐT HẾT CÁC MẬT ĐIỆN VỀ VIỆC NÀY ở VN. Chắc đó là lý do mà đa số tài liệu của Mỹ và Việt đều không biết đến sự kiện này. Vì thế mà phe chống Diệm ở VNCH lẫn phe CS đều tuyên truyền là Diệm được Mỹ nâng đỡ hoàn toàn. Tài liệu mà mình đọc được do tác giả sưu tầm từ bên Mỹ.

Bảo Đại lúc đó còn yêu cầu ông Diệm phải sang Pháp yết kiến mình, trước tình hình đó (chắc chắn sẽ bị Bảo Đại phế truất) Thủ tướng Diệm họp nhóm nhân sĩ ủng hộ mình và ông Nhị Lang đề xuất việc phế truất Bảo Đại (như đảo chính), giải tán CP cũ để thành lập CP CM lâm thời, tiến đến thành lập nền cộng hòa. Ông Diệm không nỡ phế truất BĐ vì tâm lý "tôi trung" nên giải pháp trưng cầu dân ý được sử dụng cho "nhẹ nhàng" hơn. 

Ngày 18/10/1955, trước ngày trưng cầu dân ý mấy hôm, Bảo Đại ký nghị định phế truất Ngô Đình Diệm, nhưng nghị định này không được phổ biến ở VN. Mọi chuyện sau đó thì như các bạn đã biết.

Tài liệu tham khảo: Khi đồng minh nhảy vào của Nguyễn Tiến Hưng

26/10/2017 (có bổ sung)

Dương Quốc Chính